Delikatna konwalia o czysto białych kwiatach jest symbolem czystości i niewinności w języku kwiatowym, dlatego też bukiet tych pięknych kwiatów jest często wręczany jako prezent na Dzień Matki. W każdym razie ta piękna bylina ma swój główny okres kwitnienia w słonecznym maju i często w tym czasie prezentuje swoje kwiaty na dużą skalę. W ogrodzie nasza rodzima konwalia okazuje się łatwą w pielęgnacji wczesną rośliną, która z czasem sama podbija rabaty. Ale bądź ostrożny: ta pozornie niewinna roślina jest silnie trująca.
Konwalie – kiedy kwitną i gdzie rosną?
Konwalie (Convallaria majalis) to ładne, trujące rośliny, które kwitną w maju i występują w Europie, częściach Azji i Ameryki Północnej. Symbolizują czystość i niewinność i często są wręczane jako prezenty na Dzień Matki. W ogrodzie preferują zacienione miejsca i dobrze rosną z innymi wcześnie kwitnącymi.
Pochodzenie i znaczenie
Konwalia majowa (bot. Convallaria majalis) występuje powszechnie w prawie całej Europie, a także w niektórych częściach Azji i Ameryki Północnej, głównie w lasach dębowych i bukowych. Gatunek ten jest rzadko reprezentowany w południowej Europie i występuje tutaj głównie w górskich dolinach na wysokościach do 1900 metrów - do tego nawiązuje łacińska nazwa, ponieważ „Convallaria” oznacza coś w rodzaju „doliny”. Rośliny w swoim naturalnym miejscu tworzą duże grupy, ale są chronione i dlatego nie można ich zrywać ani usuwać. Jako kwiaty cięte można używać wyłącznie okazów uprawianych w ogrodach w celach zdobniczych.
W symbolice chrześcijańskiej konwalia, zwana także kwiatem maryjnym, odgrywa główną rolę i symbolizuje niewinność i czystość Maryi, Matki Boga. Znaczenie to zostało przeniesione na język kwiatów, dlatego dziś kwiat ogólnie oznacza intymną, czystą miłość. W dawnych czasach konwalia była również uważana za symbol medycyny, dlatego też z kwiatem często przedstawiano ważnych uzdrowicieli.
Użycie
Ponieważ konwalia preferuje zacienione miejsca w ogrodzie, jak w swoim naturalnym środowisku, należy jej używać przede wszystkim do sadzenia drzew. Szybko rozprzestrzeniające się byliny w towarzystwie hiacyntów winogronowych (bot. Muscari) i tulipanów (bot. Tulipa), ale także wiosennej rośliny pamiątkowej (bot. Omphalodes verna), wróżki alpejskiej (bot. Epimedium alpinum), marzanka (bot. Galium odoratum) czy barwinek mały (bot. Vinca minor) tworzą wyraziste zestawienia, które można podziwiać co roku.
Wygląd i wzrost
Kwiat majowy, róża majowa, a nawet lilia majowa: konwalia ma wiele nazw, ponieważ niegdyś odgrywała ważną rolę w symbolicznym języku kwiatów dla wielu ludów. Ta mała bylina dorasta do wysokości od 15 do 25 centymetrów, a długie, lancetowate liście wyrastają z podkładki wieloletniej mniej więcej od połowy kwietnia. Przeważnie ciemnozielone liście mają błyszczącą górną powierzchnię i blisko rozmieszczone, łukowate żyłki liściowe. Zawsze rosną razem w parach i są otoczone przylistkiem. Nieco wyższa łodyga kwiatowa wyrasta pomiędzy liśćmi i zawiera od maja do czerwca od pięciu do 13 małych, białych kwiatów o charakterystycznym kształcie dzwonka. Wydzielają przyjemnie słodki zapach. Od lipca pojawiają się jaskrawoczerwone jagody, które często są zjadane przez ptaki.
Toksyczność
Ładna konwalia jest silnie trująca i potencjalnie śmiertelna, szczególnie dla dzieci i zwierząt. Wszystkie części roślin zawierają konwalatoksynę jako główny składnik aktywny, a także inne glikozydy działające na serce, a jaskrawoczerwone jagody stanowią niebezpieczną pokusę, szczególnie dla dzieci. Ale bukiety konwalii również nie są pozbawione niebezpieczeństwa, ponieważ toksyny rośliny przedostają się do wody kwiatowej, a dzieci mogą ją pić lub w inny sposób mieć z nią kontakt. Zatrucie objawia się nudnościami, wymiotami i biegunką, a także zaburzeniami widzenia i zawrotami głowy, choć nie wszystkie objawy muszą wystąpić od razu. W przypadku ciężkiego zatrucia mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca, a nawet zatrzymanie akcji serca, chociaż skutki śmiertelne są bardzo rzadkie.
Konwalia jako roślina lecznicza
Konwalia była również stosowana w medycynie od czasów starożytnych. Odpowiednie preparaty są dziś nadal ważnymi lekami na choroby serca i mają pomagać w leczeniu zaburzeń rytmu serca i niewydolności serca. Wzmacniające serce działanie rośliny – w odpowiednim dawkowaniu – znane jest od wielu stuleci i zostało opisane przez Hieronima Bocka w XVI wieku. Jednakże nigdy nie powinieneś samodzielnie stosować środków leczniczych z konwalii, ponieważ granica pomiędzy leczeniem a trucizną jest niezwykle wąska i szybko może nastąpić potencjalnie śmiertelne przedawkowanie.
Jak odróżnić konwalię od czosnku dzikiego
Wiosna to sezon na dziki czosnek i wiele osób udaje się do lasu z koszami i nożami, aby zebrać aromatyczny dziki czosnek. Ale uwaga: liście czosnku dzikiego wyglądają bardzo podobnie do liści konwalii, dlatego niedoinformowani ludzie co roku nieświadomie zatruwają się. Choć liście czosnku dzikiego – w przeciwieństwie do liści konwalii – mają charakterystyczny zapach czosnku, po zerwaniu szybko przykleja się on do dłoni – a rozróżnienie ich za pomocą testu zapachu jest praktycznie niemożliwe. Aby uniknąć nieporozumień, zwróć uwagę na następujące funkcje:
- Sprout: Czosnek dziki kiełkuje od lutego/marca, konwalia zaś kiełkuje dopiero od połowy kwietnia
- Łodygi liści: Dziki czosnek ma zielono-białe łodygi bez osłonki liściowej, konwalia pokryta jest błoniastą osłonką liściową o barwie zielonkawej do brązowawej
- Liście: żyłki liści dzikiego czosnku są oddalone od siebie o około trzy do czterech milimetrów, podczas gdy żyłki konwalii są bardzo blisko siebie, a liście konwalii są często ciemniejsze i mają błyszczący spód
- Korzenie: Czosnek dziki jest rośliną cebulową, natomiast konwalia ma kłącza prawie poziome
Lokalizacja i gleba
Jako typowa roślina leśna, konwalia preferuje półcieniste lub zacienione miejsca w ogrodzie, gdzie gleba jest możliwie świeża lub wilgotna, uboga w wapno i bogata w próchnicę. Idealna jest kwaśna wartość pH pomiędzy 4, 5 i 6. Jednak stanowisko nie powinno być zbyt zacienione, ponieważ przy braku światła słonecznego kwitnienie słabnie. Należy również unikać intensywnego nasłonecznienia w południe. Chudą glebę można bardzo dobrze wzbogacić kompostem, odrobiną gliny i, jeśli to konieczne, piaskiem. Posadź kwiat pod drzewami lub w półcieniu krzewów ozdobnych.
Kultura w doniczkach
Na balkonie lub tarasie śliczną konwalię można również uprawiać w wiadrze lub innej doniczce, pod warunkiem, że nie jest tam zbyt słonecznie ani gorąco. Aby to zrobić, posadź kłącza poziomo w doniczce, którą wcześniej wypełniłeś mieszanką ziemi kompostowej i odrobiny piasku. Wybierz doniczkę możliwie najszerszą i o średnicy co najmniej 12 centymetrów, aby rośliny miały wystarczająco dużo miejsca na wytworzenie pędów korzeniowych. Przykryj podkładkę niewielką ilością ziemi i pozwól, aby oczka lekko wystawały z podłoża. Podłoże z kolei powinno być dobrze wilgotne, ale w żadnym wypadku nie mokre, aby uniknąć gnicia.
Przy okazji: jeśli kłącze konwalii posadzimy w donicy w listopadzie lub grudniu i będziemy ją uprawiać na parapecie w temperaturze około 20 stopni Celsjusza, roślina zakwitnie znacznie wcześniej. Jednak roślina potrzebuje zimnego bodźca do wytworzenia kwiatów, w przeciwnym razie widoczne będą tylko liście. Po przekwitnięciu wystaw konwalię z powrotem na zewnątrz lub posadź ją.
Prawidłowe sadzenie konwalii
Delikatną konwalię najlepiej sadzić poprzedniej jesieni, aby kwiaty otrzymały zimny bodziec niezbędny do rozkwitu. Zachowaj odległość sadzenia między poszczególnymi roślinami wynoszącą co najmniej dziesięć centymetrów i w żadnym wypadku nie zapominaj o barierze kłączowej: energiczne konwalie bardzo szybko rozprzestrzeniają się przez rozłogi, wypierając inne rośliny i dlatego mogą stać się szkodnikiem. Alternatywnie możesz regularnie przebijać otaczającą glebę łopatą, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się kłączy. W przeciwnym razie podczas sadzenia należy postępować w następujący sposób:
- Wykop dołek do sadzenia na głębokość około dziesięciu centymetrów.
- Podnieś dojrzały kompost pod wykopaną ziemię.
- Umieść kłącza poziomo w dołku do sadzenia, oczami skierowanymi do góry.
- Wypełnij otwór do sadzenia i lekko uciśnij ziemię.
- Podlewaj obficie.
czytaj więcej
Podlewanie i nawożenie
Konwalie są przyjemnie proste w utrzymaniu, a po posadzeniu i ukorzenieniu wymagają niewiele więcej uwagi. Przede wszystkim młode, świeżo posadzone okazy należy podlewać w wystarczającym stopniu, aby dobrze rosły. Nawożenie w zasadzie nie jest konieczne, ale uprawiane jesienią rośliny można przykryć grubą warstwą kompostu lub pleśni liściowej, aby zapewnić im świeże składniki odżywcze.
Prawidłowo przytnij konwalie
Po kwitnieniu usuń zwiędłe pędy, aby zapobiec tworzeniu się silnie trujących jagód. Żadne dalsze cięcia nie są konieczne.czytaj więcej
Rozmnażaj konwalie
Po zasadzeniu konwalie rozmnażają się same i należy ograniczyć ich rozprzestrzenianie się. Jednakże w przypadku ukierunkowanej propagacji najlepiej postępować jak opisano poniżej:
- Wykop podkładki leżące płasko w ziemi.
- Aby to zrobić, podnieś roślinę i jej kłącze z ziemi za pomocą wideł do kopania.
- Najlepszy czas na to to okres po kwitnieniu w czerwcu lub lipcu.
- Potnij niektóre korzenie na większe kawałki.
- Wykop w nowym miejscu doły do sadzenia na głębokość około dziesięciu centymetrów.
- Włóż kawałki korzeni pojedynczo.
- Wypełnij dołki kompostem.
Alternatywnie możesz po prostu podzielić poszczególne części większej konwalii i posadzić je osobno. Z około 15-centymetrowego kawałka korzenia rozwija się średnio do sześciu młodych roślin.czytaj więcej
Zimowanie
Konwalie są całkowicie odporne i nie wymagają ochrony na zimę. Okazy uprawiane wyłącznie w doniczkach i innych pojemnikach należy chronić przed podłożem i tym samym przemarzaniem korzeni. W tym celu należy albo ustawić pojemnik w chłodnym i jasnym miejscu, np. na parapecie okna, w szklarni czy ogrodzie zimowym, albo można owinąć pojemnik materiałem mrozoizolacyjnym i ustawić na grubym dnie wykonane z drewna lub styropianu.
Choroby i szkodniki
Konwalie są dość podatne na niektóre choroby grzybowe, takie jak rdza Puccinia sessilis var.sessilis lub szara pleśń (Botrytis cinerea). Leczenie zawsze polega na energicznym przycinaniu zakażonych roślin, których nigdy nie należy wyrzucać do kompostu – zarodniki grzybów przeżywają tutaj i ostatecznie są rozprowadzane po całym ogrodzie wraz z dojrzałym kompostem. Zawsze wyrzucaj zakażony materiał roślinny do śmieci lub spalaj go. Jeśli natomiast na swoich konwaliach odkryjesz małe, błyszczące, czerwone chrząszcze, są to tak zwane liliowce. Szkodnika i jego larwy można łatwo odeprzeć silnym strumieniem wody z węża ogrodowego lub posypując suszonymi fusami z kawy.
Wskazówka
Konwalia tworzy bardzo dobre, trwałe kwiaty cięte. Aby to zrobić, odetnij tylko lekko otwarte łodygi kwiatowe i lekko je natnij. Możesz pielęgnować same kwiaty w wazonie lub ułożyć je razem z innymi roślinami, np. gerberami czy paprociami, tworząc bukiet. W takim przypadku należy najpierw odłożyć trujące konwalie oddzielnie na kilka godzin, aby wypłukać toksyny. Następnie wylej wodę z wazonu. Liliowego natomiast nie można łączyć z konwalią, ponieważ w pobliżu trującej byliny szybko więdnie.
Gatunki i odmiany
Do 1994 r. konwalia majowa (bot. Convallaria majalis) pod względem botanicznym należała do rodziny lilii, ale od tego czasu została przypisana do rodzaju Convallaria, który ma tylko trzy gatunki, w obrębie rodziny szparagów (bot. Asparagaceae)). Grupa ta obejmuje jedynie gatunek Convallaria majalis i dwa podgatunki, z których Convallaria majalis var. keiskei pochodzi z Syberii i Japonii, a Convallaria majalis var. montana pochodzi z części USA.
Odmiany konwalii
Jednak jako rośliny ozdobne wykorzystuje się tylko różne odmiany Convallaria majalis, choć zazwyczaj można je dostać jedynie w specjalistycznych sklepach: w centrum ogrodniczym można kupić ten gatunek jedynie bez przypisania odmiany. Niemniej jednak warto rozglądać się za odmianami tej pięknej byliny:
- „Wybór dla nowożeńców”: do 12 białych, delikatnie pachnących kwiatów, ciemnozielone liście
- „Fortins Giant”: także „gigantyczna konwalia”, o długich łodygach i szczególnie dużych, pachnących pojedynczych kwiatach
- „Grandiflora”: szczególnie duże, białe kwiaty o silnym zapachu, zielone liście
- „Hardwick Hall”: atrakcyjna odmiana o białych kwiatach i ciemnozielonych liściach z białym brzegiem
- 'Hitscherberger Riesenperle': dużo białych kwiatów, długa łodyga kwiatowa, zielone liście, idealna na kwiat cięty
- „Hofheim”: białe kwiaty, jasnozielone liście z żółtawo-białymi krawędziami liści
- „Lineata”: białe kwiaty, zielone liście z żółtymi pionowymi paskami
- „Plena”: ładna odmiana o pełnych, różowobiałych kwiatach i zielonych liściach
- „Prolificans”: pełne, białe kwiaty z zielonymi liśćmi
- „Rosea”: małe, delikatnie różowe kwiaty, zielone liście
- 'Silberconfolis': szybko rosnąca odmiana z dużą ilością białych kwiatów, zielonymi liśćmi ze srebrzystymi krawędziami
- „Vierländer Glockenspiel”: odmiana specjalnie wyhodowana do cięcia, o białych kwiatach, długich łodygach i zielonych liściach
Konwalia japońska (dol. Reineckea carnea)
Czasami w handlu dostępny jest gatunek zwany „japońską konwalią”, który jest gatunkiem tylko daleko spokrewnionym z Convallaria majalis i ma botaniczną nazwę Reineckea carnea. Nie przypomina jednak naszej rodzimej konwalii i nie kwitnie w cudownym miesiącu maju. Jednak bylina, która dorasta do wysokości około 30 centymetrów, rozprzestrzenia się tak samo jak konwalia i preferuje stanowiska częściowo zacienione ze świeżym, bogatym w próchnicę podłożem. Delikatnie pachnące pędy kwiatowe, przypominające orchidee, pojawiają się dopiero późnym latem i kwitną do października. Wąskie liście są wiecznie zielone.
Fałszywa konwalia (bot. Polygonatum odoratum)
Z zewnątrz dość podobna do konwalii – a także z nią spokrewniona – jest pieczęć Salomona, która również pochodzi z nas i jest również znana jako biały korzeń. Rodzaj obejmuje trzy gatunki, z których foka Salomona (bot. Polygonatum odoratum) występuje dziko głównie w lasach i na obrzeżach lasów, a czasem także na łąkach. Zielonkawo-żółte kwiaty pojawiają się od kwietnia do czerwca i wydzielają delikatny zapach, dlatego gatunek ten nazywany jest również słodko pachnącym białym korzeniem. Od czasu do czasu można kupić w sklepach tę piękną bylinę pod nazwą fałszywej konwalii. Warunki hodowli obu gatunków są bardzo podobne.
Dwulistny kwiat cieniujący (bot. Maianthemum bifolium)
Ta mała, atrakcyjna bylina również zaliczana jest do Convallariacea i dlatego jest spokrewniona z konwalią i dość podobna zewnętrznie. W naturze roślina tworząca grupy coraz częściej występuje w wielu lasach na glebach kwaśnych, bogatych w składniki odżywcze. Doskonale nadaje się również do uprawy w ogrodzie, a dzięki silnym kłączom szybko się rozprzestrzenia. Gatunek osiąga wysokość zaledwie około 15 centymetrów i wytwarza liczne białe, delikatnie pachnące kwiaty, które pojawiają się od maja do czerwca. Jednak równie trującą dziką bylinę wciąż rzadko można spotkać w ogrodzie.
Konwalia gwiaździsta (bot. Speirantha gartdenii)
To także nie jest prawdziwa konwalia, ale pokrewny gatunek, który jest również sklasyfikowany w Convallariaceae. Konwalia gwiaździsta ma swój dom w Chinach i od maja produkuje liczne ładne, lekko pachnące gwiazdki kwiatowe i czerwiec. Bylina dorasta do 30 centymetrów wysokości i można ją bardzo dobrze socjalizować z konwalią i jej krewnymi. Podobnie jak wszyscy członkowie rodziny roślin, ten piękny kwiat jest silnie trujący.
