Chrząszcze liściaste to jedna z największych rodzin chrząszczy w faunie świata. Liczne różne gatunki mają zadziwiająco piękny wygląd. Wiele z nich, jako zwierzęta roślinożerne, ma status szkodników dla ogrodników i rolników. Przedstawiamy Państwu najważniejsze gatunki.
Jak rozpoznać i kontrolować chrząszcze liściaste?
Chrząszcze liściaste to szeroko rozpowszechniona rodzina chrząszczy, licząca około 50 osób.000 gatunków żywiących się głównie roślinami. Do znanych szkodników zalicza się stonka ziemniaczana, stonka ziemniaczana, kura zbożowa czerwonopiersia i kura liliowata. Do zwalczania nadają się zbieracze, naturalne drapieżniki lub, w ciężkich przypadkach, środki owadobójcze.
Identyfikacja zoologiczna chrząszczy liściastych
Do tej pory opisano łącznie około 50 000 gatunków, chrząszcze liściaste, znane z zoologicznie jako Chrysomelidae, są jedną z największych rodzin chrząszczy na świecie. Występują we wszystkich obszarach zoolograficznych świata z wyjątkiem stref arktycznych. Spośród 50 000 gatunków około 520 występuje w Niemczech.
Wygląd
Chociaż na pierwszy rzut oka te różne gatunki mogą wydawać się dość zróżnicowane, mają pewne podobieństwa na poziomie meta pod względem budowy ciała i ubarwienia.
Dorosłe osobniki są na ogół, w porównaniu ze światem chrząszczy w ogóle, średniej wielkości i mają jajowaty kształt, czasem bardziej wydłużony, czasem bardziej zaokrąglony i zakrzywiony. Ich długość wynosi od jednego do 18 milimetrów. Ich głowa jest raczej mała w stosunku do tułowia, zaokrąglona i zwykle oddzielona od tułowia poprzez zakrzywione przedplecze, co zazwyczaj skutkuje krępym wyglądem.
Wiele gatunków chrząszczy liściastych charakteryzuje się uderzającym, czasami artystycznie wzorzystym, a często błyszczącym, metalicznym kolorem. Wspaniały chrząszcz liściasty jest pod tym względem doskonałym przykładem: dzięki zielonkawo-żółtemu, niebieskiemu do miedzianego, metalicznemu, połyskującemu ubarwieniu, które pokrywa całe jego ciało aż do nóg i czułków, wygląda prawie jak klejnot. Inne, na przykład pchła złocista, wyglądają jak cenna moneta o miedziano-złotej, bardzo błyszczącej barwie. Stonka ziemniaczana natomiast zachwyca charakterystycznym żółto-czarnym wzorem w paski.
Styl życia
Dorosłe osobniki zwykle łączą się w pary kilka razy z różnymi partnerami seksualnymi i wytwarzają kilka pokoleń larw rocznie. Samice składają jaja pojedynczo lub w grupach lub rzędach na roślinach pastewnych, często chronione w płytkich, wygryzionych zagłębieniach lub przykryte warstwą odchodów, w zależności od gatunku. Niektóre gatunki chrząszczy liściastych wolą także żerować na roślinach wodnych. Dlatego też ich lęgi można czasami znaleźć pod wodą w galaretowatych muszlach.
Larwy wylęgają się zwykle po kilku dniach i dojrzewają do postaci dorosłych chrząszczy w ciągu kilku dni w okresie przepoczwarzenia.
Rośliny pastewne – a zatem także rośliny podatne na porażenie – różnią się w zależności od gatunku chrząszcza liściastego. Niektóre są oliofagiczne, co oznacza, że preferują tylko jedną lub kilka określonych roślin. To pokrewieństwo z rośliną często znajduje odzwierciedlenie w nazwie gatunku. W przypadku niektórych gatunków może powodować ogromne szkody, jeśli występuje często. Chrząszcze ziemniaczane mogą zjeść całe pola nago
Gatunki chrząszczy liściastych dla ogrodników i rolników
Z uwagi na ogromną różnorodność chrząszczy liściastych występujących w samych Niemczech, nie możemy ich tutaj wszystkich opisać. Dlatego chcemy skupić się na kilku gatunkach, które mają coraz większe znaczenie dla ogrodników i rolników hobbystów. Następujące chrząszcze liściaste są tu powszechne i odgrywają większą rolę jako szkodniki:
- Chrząszcz topolowy
- Kurczak Lily
- Stołek ziemniaczany
- Kurczak zbożowy czerwonoszyi
- Chrząszcz liliowiec wodny
Oto przegląd ich wyglądu, dzięki czemu można zidentyfikować szkodniki, rozróżnić je od siebie i wdrożyć odpowiednie środki zwalczania:
| Chrząszcz topolowy | Kurczak Lily | Stołek ziemniaczany | Kurczak zbożowy czerwonoszyi | Chrząszcz liliowiec wodny | |
|---|---|---|---|---|---|
| Kształt | owalny do zaokrąglonego, krępy | wydłużone, wąskie przedplecze, jeszcze węższa głowa | zaokrąglone, nieco węższe, zakrzywione w dół przedplecze i głowa | Wydłużony-wąski, przedplecze jednakowej szerokości, mała głowa | wydłużony-wąski, przedplecze tej samej szerokości, mała główka |
| Kolorowanie | Skrzydła ceglastoczerwone, głowa czarniawa do zielonkawej, skrzydła i nogi czarne | Skrzydła i przedplecze woskowe czerwone i matowo błyszczące, strona brzucha, nogi i czułki czarne | Podłużne skrzydła w kolorze jasnoszafranowo-żółtym i czarnym, szyja nakrapiana w tych samych kolorach, nogi bursztynowo-brązowe, stopy czarne | Skrzydła błyszczące czarne z wytłoczeniem w kropki, przedplecze i nogi syrop klonowy czerwone, głowa i czułki czarne | Skrzydła matowo-jasnobrązowe, powierzchnia raczej pomarszczona, przedplecze i nogi bladobursztynowe z czarniawymi plamkami, głowa czarniawa |
| Rozmiar | 10-12 mm długości | 6-8 mm długości | 7-15 mm długości | 4-4, długość 5 mm | 6-7 mm długości |
| Rośliny pastewne | Topole (osiki), wierzby | Lilie, kwiaty w szachownicę, szczypiorek | Ziemniaki, pomidory, bakłażan, tytoń, papryka | Pszenica, jęczmień, owies | Lilie wodne, żółte lilie stawowe, rdest, truskawki |
| Walka | Muchy gąsienicowe, pasożytnicze osy, grabiące zimą ziemię pod topolami | Zbierz i usuń larwy | Ropuchy, biegaczowate, siatki chroniące kultury, preparat bakteryjny, olejek neem | Biedronki, chrząszcze ziemne, koronkoskrzydłe, pasożytnicze osy, robaki drapieżne | Zanurz liście rośliny wodnej żywiciela na dłuższy okres czasu |
Walka z chrząszczami liściowymi
Najlepszy sposób ochrony roślin przed chrząszczami liściastymi zależy od rodzaju chrząszcza liściastego i zasięgu inwazji.
Chrząszcz topolowy
Chrząszcze liściaste topoli wolą atakować topole
Chrząszcze liściaste topoli mogą stanowić problem, szczególnie w monokulturach oraz w ciepłych i suchych latach. Topole na alejach są czasami dosłownie zjadane nago, co może spowodować ogromne straty w drzewach. Chrząszcze liściaste preferują osikę, ale wierzby mogą też być przez nie atakowane.
Ponieważ chrząszcze liściaste topoli nie potrafią dobrze latać, najlepszym środkiem zapobiegającym ich inwazji jest tworzenie raczej mieszanych niż monokultur. Chrząszcze pozostają na drzewie tak długo, jak długo są liście i poruszają się tak mało, jak to konieczne. Dopiero gdy drzewo zostanie zjedzone nagie, szukają kolejnego. Jeśli jednak wkrótce nie uda się znaleźć odpowiedniej ofiary, chrząszcze podczas poszukiwań umierają z głodu.
Jeśli plaga już występuje, najlepszym sposobem jej powstrzymania jest niepokojenie i, jeśli to konieczne, zabicie chrząszczy, które zimują w ziemi pod drzewem, poprzez grabienie gleby.
Tylko 6 produktów na bazie pyretryny, acetamiprydu lub tiakloprydu zostało zatwierdzonych do zwalczania środkami owadobójczymi.
Kurczak Lily
Kurczak liliowy jest bardzo efektowny ze względu na swój mocny kolor
Właściwie bardzo ładne, czerwone chrząszcze lakowe o równie ładnej nazwie, są najbardziej rozpowszechnionymi szkodnikami liliowców w Europie i Eurazji. Wolą atakować wspaniałe i olbrzymie lilie, ale także kwiaty szachownicy i szczypiorek. Podobnie jak większość szkodników, larwy powodują największe szkody ze względu na ich ogromną aktywność żerowania.
Samice składają pomarańczowo-czerwone jaja grupami na spodniej stronie liści, gdzie larwy zaczynają żerować po wykluciu. Plagę można rozpoznać po śladach żerowania, ale także po uderzająco czerwonych osobnikach dorosłych i larwach pokrytych czarnym odchodem. Zakrywają się odchodami, aby chronić się przed drapieżnikami.
Najbardziej bezpośrednią metodą zwalczania piskląt lilii jest zbieranie dorosłych osobników, najlepiej rano, gdy są jeszcze sztywne i ospałe. Ponieważ w razie zagrożenia padają i lądują ciemną stroną brzucha do góry, co jest trudniej widoczne, zaleca się również rozłożyć pod lilią siatkę i strząsnąć chrząszcze. Larwy można spryskać roślinę ostrym strumieniem wody.
Jeśli inwazja jest silna, środki owadobójcze pomagają również w walce ze szkodnikami gryzącymi i ssącymi.
Stołek ziemniaczany
Stonka ziemniaczana stanowi poważne zagrożenie
Stonka ziemniaczana pochodzi ze środkowego Meksyku, a później rozprzestrzeniła się do USA poprzez uprawę ziemniaków na dużą skalę przez białych osadników. Szkodniki zostały wprowadzone do Europy poprzez sadzeniaki w połowie XIX wieku, początkowo do Anglii i Holandii. Niedługo potem, w 1877 r., w Niemczech zauważono pierwsze okazy.
Ekskurs
Inwazja stonki ziemskiej
W XX wieku stonki ziemniaczane szybko stały się prawdziwym szkodnikiem. W 1935 roku w Rzeszy Niemieckiej utworzono tzw. KAD, służbę obrony stonki ziemniaczanej ze względu na jej inwazyjne rozprzestrzenianie się. Potrzebował podkładu do stonki ziemniaczanej i zmobilizował dzieci w wieku szkolnym i bezrobotnych do walki z tym wezwaniem:
Bądź wojownikiem, nie śpij, uważaj na stonka ziemniaczana!
Dziś stonka ziemniaczana jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie i czasami może pożreć całe pola w krótkim czasie. Jego preferowanymi roślinami spożywczymi są oczywiście ziemniaki, na których atakuje różne części rośliny. Ale inne warzywa i rośliny uprawne należące do rodziny psiankowatych, takie jak bakłażany, pomidory, papryka i tytoń, mogą również zostać dotknięte.
W walce ze stonki ziemniaczanej można zastosować wiele metod. Szczególnie pomocne jest połączenie środków zapobiegawczych i leczenia doraźnego.
Środki zapobiegawcze
Przede wszystkim należy wspierać naturalne drapieżniki stonki ziemniaczanej, które obecnie występują w tym kraju: są to przede wszystkim ropuchy i biegaczki. Podczas siewu i po wschodach należy okrywać uprawy siatkami ochrony kulturowej. W zasadzie sensowne jest również wzmocnienie roślin opryskiem pokrzywą.
Po roku porażenia należy profilaktycznie dobrze przekopać ziemię na rok następny, gdyż chrząszcze tam zimują. W tym sensie pomocna jest również uprawa ziemniaków w płodozmianie rok po roku. Tak czy inaczej jest to również zalecane w przypadku zrównoważonego użytkowania gruntów.
Doraźne środki
Jeśli po ziemniaku lub papryce biega już dużo dużych chrząszczy, najlepiej je najpierw zebrać. W przypadku większych powierzchni upraw można także chodzić po rzędach uzbrojony w kij i powalać szkodniki. Podobnie jak wiele gatunków chrząszczy liściastych, lubią padać, gdy są zagrożone, i można je następnie zebrać w sieć rozłożoną na ziemi. Rosół miętowy lub fusy z kawy powinny odstraszyć chrząszcze.
Stosowanie preparatu bakteryjnego Bacilllus thuringiensis, który jest toksyczny dla chrząszczy, ale nie dla ludzi i roślin, może być dość skuteczne. Olejek neem, który jest często stosowany w ogrodnictwie organicznym, działa również przeciwko stonce ziemniaczanej.
Kurczak zbożowy czerwonoszyi
Kurczak zbożowy czerwonoszyi uwielbia pszenicę, jęczmień i spółkę.
Ponieważ, jak sama nazwa wskazuje, woli jeść zboża, takie jak pszenica, jęczmień czy owies, kurczak zbożowy czerwonoszyi stanowi szczególny problem dla rolników. Atakują także trawy pastewne, a czasami także kukurydzę. Larwy żerują na wydłużonych dziurach w liściach trawy i mogą powodować znaczne straty w plonach.
W przypadku naturalnych drapieżników kurczaki zbożowe czerwonoszyje można stosunkowo dobrze odstraszyć. Szczególnie głodne są dla nich biedronki, chrząszcze ziemne, larwy siateczek, robaki drapieżne i pasożytnicze osy. W przypadku niektórych insektycydów zapobiegających linieniu musi zostać osiągnięty określony próg szkód, który jest określony dla każdego kraju.
Chrząszcz liliowiec wodny
Chrząszcz liliowaty uwielbia rośliny wodne
Chrząszcze liliowca wodnego należą do gatunków chrząszczy liściastych, które mają powinowactwo do roślin wodnych. Są zatem szczególnie problematyczne dla ogrodników ozdobnych, którzy utrzymują staw z roślinami wodnymi. Chrząszcze liliowca atakują nie tylko lilię wodną białą, ale także inne rośliny wodne, takie jak lilia błotna, rdestowiec wodny, krwawnik bagienny czy grot strzały zwyczajnej. Ale truskawki są również jedną z ich roślin spożywczych, dlatego nazywane są również chrząszczami truskawkowymi.
Dorosłe osobniki i larwy chrząszczy liliowców wodnych żyją na wierzchołkach liści roślin żywicielskich i żyją tam dość niebezpiecznie. Ponieważ nie potrafią pływać ani oddychać pod wodą. Jeśli zauważysz inwazję, najbezpieczniejszą metodą zwalczania jest zanurzenie liści. Larwy i prawdopodobnie także dorosłe osobniki toną.
Wskazówka
Dłuższa faza nurkowania jest najbezpieczniejsza. W tym celu można dociążyć skrzydła stalową matą konstrukcyjną.
Często zadawane pytania
Jaki gatunek chrząszczy liściowych występuje?
W sumie rodzina chrząszczy liściastych obejmuje około 50 000 gatunków. Jednak w Niemczech występuje tylko około 520 gatunków. Najczęściej reprezentowane są: wspaniały chrząszcz liściasty, stonka ziemniaczana, stonka ziemniaczana, chrząszcz topolowy, chrząszcz liliowaty, chrząszcz pospolity szparagowy, chrząszcz tarczowy i wierzbowy lub chrząszcz głóg liściasty.
Jak rozpoznać gatunek chrząszcza liściastego?
Niektóre rodzime gatunki chrząszczy liściastych są łatwe do zidentyfikowania, inne są trudniejsze. Stonka ziemniaczana lub wspaniały chrząszcz liściasty są bardzo łatwe do rozpoznania dzięki ich bladożółto-czarnym paskom lub niebieskawo-zielonkawemu do miedzianego i fioletowemu połyskującemu zabarwieniu. Kurczak konwaliowy jest również bardzo rzucający się w oczy ze względu na czerwony grzbiet pokryty woskiem, ale można go odróżnić od podobnie wyglądającego kurczaka konwaliowego, którego spód nie jest czarny, ale także czerwony. Szczególnie trudne do zidentyfikowania są płaskie, okrągłe, jasnozielone odmiany chrząszcza tarczowatego, które są do siebie bardzo podobne.
Czy chrząszcze liściaste są szkodnikami?
Najpoważniejszymi szkodnikami w tym kraju są stonka ziemniaczana, chrząszcz topolowy, kurczak zbożowy czerwonoszyi, kurczak ze szparagami pospolitymi i kurczak liliowy. Czasami powodują ogromne szkody w produkcji warzyw i ogrodach ozdobnych.
Jakie środki są odpowiednie do zwalczania chrząszczy liściastych?
Różne gatunki chrząszczy liściastych zwalcza się na różne sposoby. W przypadku najpospolitszych gatunków, takich jak stonka ziemniaczana czy stonka liliowata, powszechną metodą jest zbieranie lub strząsanie osobników dorosłych i zbieranie ich w sieci. Larwy można skutecznie opryskiwać z roślin ostrym strumieniem wody. Populacje inwazji mogą być również łatwo powstrzymywane przez naturalne drapieżniki, takie jak pasożytnicze osy, biegaczowate, siateczki czy biedronki. W ciężkich przypadkach niektóre preparaty bakteryjne, olejek neem lub pestycydy można zastosować jako biologiczne lub chemiczne środki owadobójcze.
Jak rozpoznać jaja i larwy chrząszcza liściastego?
Jaja najpospolitszego w naszym kraju gatunku chrząszcza liściastego zwykle osiadają w grupach na spodniej stronie liści roślin żywicielskich. W zależności od rodzaju chrząszcza mają one różne kolory. Larwy mają również swój własny wygląd w zależności od gatunku. Na przykład stonki ziemniaczanej mają przysadzisty, żebrowany korpus przypominający równonogę i jasnoczerwony kolor z kropkami po bokach. Larwy kurcząt liliowatych są zauważalne, ponieważ pokryte są własnymi ciemnymi odchodami, którymi chronią się przed drapieżnikami. Na liściach wyglądają jak małe kupki smoły. Larwy chrząszczy liliowców wodnych wyróżniają się wyraźnie na tle zielonych wierzchołków liści zakażonych roślin wodnych ze względu na swój czarny kolor.
