Biedronka azjatycka od kilku lat przyciąga uwagę. Istnieją doniesienia o zdesperowanych mieszkańcach, którzy zimą są bezradni wobec zarazy. Jak dotąd badania nie wykazały żadnych przesłanek wskazujących, że gatunek azjatycki zabija krewnych.
Biedronka azjatycka – szkodnik czy pożytek?
Biedronka azjatycka jest doskonałym przykładem cienkiej granicy między owadami szkodliwymi i pożytecznymi. Pod koniec XX wieku gatunek ten sprowadzono do Europy, ponieważ ze względu na jego duży apetyt na mszyce ogrodnicy liczyli na ukierunkowane i skuteczne zwalczanie szkodnika.
Właściwie rzekomy pożyteczny owad był wypuszczany tylko w szklarniach. Ale biedronka znalazła własną drogę na wolność. Od tego czasu gatunek rozprzestrzenił się bez przeszkód po całej Europie, ponieważ nie ma tu naturalnych drapieżników.
Ekolodzy obawiają się, że biedronka azjatycka wyprze rodzimą biedronkę siedmiopunktową.
Brak oznak wyginięcia
W niektórych regionach wprowadzony gatunek występuje częściej niż rodzima biedronka siedmiokropka i nierzadko staje się plagą. Niemniej jednak badania terenowe nie dostarczyły żadnych dowodów na to, że gatunek inwazyjny eliminuje rodzime biedronki. Biedronka siedmiokropka jest również gatunkiem bardzo konkurencyjnym i inwazyjnym w Ameryce Północnej. W badaniach przeprowadzonych w 2013 r. gatunek ten występował częściej w regionach winiarskich niż jego azjatycki krewny. Ale to różni się w zależności od regionu.
Kontrola szkodników ze zmiennym spektrum pokarmowym
Biedronka siedmiokropkowa może zjeść około 50 mszyc dziennie, podczas gdy jej azjatycki krewny może zabić nawet 270 mszyc w ciągu jednego dnia. Dlatego jego rola jako biologicznego zwalczania szkodników jest niezwykle ważna. Biedronka azjatycka nie jest szczególnie wybredna w kwestii swojej ofiary. Nawet toksyny wydzielane przez mszyce czarnego bzu nie przeszkadzają silnym gatunkom.
Jeśli nie ma mszyc, biedronka azjatycka zmienia dietę i żeruje na innych owadach o miękkiej skórze, jajach i larwach. Żywi się muszkami żółciowymi, motylami i jest niebezpieczny dla rodzimych gatunków biedronek. Chrząszcz nie poprzestaje także na swoim gatunku. Kiedy brakuje pożywienia, zarówno larwy, jak i postacie dorosłe stają się agresywne i zabijają swoich odpowiedników poprzez ukąszenia.
Biedronka azjatycka jako przeciwnik:
- zabija wszy
- zmniejsza populację mszycy jabłkowej
- zjada wszy chmielowe na dużą skalę
- uwalnia winorośl od filoksery
Biedronki azjatyckie są wykorzystywane do zwalczania szkodników
Bezpodstawny strach w uprawie winorośli
Jesienią kolonie mszyc powoli zanikają, więc biedronka azjatycka musi przystosować się do innych źródeł pożywienia. Wykorzystuje wysoką zawartość cukru w soku winogronowym jako źródło energii. Uszkodzone już owoce w magiczny sposób przyciągają chrząszcze. Dlatego szczególnie zagrożone są odmiany winogron, które mają tendencję do pękania i dojrzewania bardzo późno.
Chrząszcze trafiają do produkcji wina podczas zbiorów winogron. Obecnie wiadomo, że gorzka hemolimfa chrząszczy ma negatywny wpływ na aromat wina. Pirazyny stanowią główny składnik odpowiedzialny za to zaburzenie smaku. Badania wykazały jednak, że wpływ na smak jest mniejszy niż się obawiano. W przypadku odmiany Riesling rozpoznawalny próg smaku wina wynosi od czterech do pięciu chrząszczy na kilogram. W przypadku Pinot Noir próg ten wynosi od trzech do sześciu chrząszczy na kilogram.
Ta sama liczba rodzimych gatunków powoduje znacznie większą zmianę smaku wina. Substancja hemolimfowa występuje również naturalnie w odmianach winogron Merlot, Cabernet Sauvignon i Sauvignon Blanc. Tak zwany ton biedronki jest niepożądany jedynie w przypadku win gatunkowych Riesling, Pinot Noir i Müller-Thurgau.
Prawie żadne szkody w uprawie owoców
Jesienią biedronki żywią się owocami
Chrząszcze wiosną i latem pojawiają się jako pożyteczne środki do zwalczania szkodników na drzewach owocowych, jesienią zaś przekształcają się w owocożerców. W tym czasie biedronka azjatycka żeruje na różnego rodzaju owocach ziarnkowych i pestkowych. Znaczące szkody w żerowaniu występowały dotychczas sporadycznie. Istnieją doniesienia z Austrii o utracie jakości w uprawie owoców. Podczas produkcji soków owocowych mogą wystąpić zmiany smaku.
Owoce o miękkiej skórce są zagrożone:
- Ribes i Rubus: maliny, jeżyny, porzeczki
- Malus i Pyrus: późno dojrzewające odmiany jabłek i gruszek
- Prunus: śliwka, morela, wiśnia, brzoskwinia
Wysoce skuteczne inhibitory bakterii
Naukowcy odkryli, że biedronka azjatycka produkuje naturalny antybiotyk. Harmonina ta nie tylko chroni układ odpornościowy chrząszcza. Mówi się również, że działa przeciwko patogenom powodującym malarię i gruźlicę, dlatego obecnie bada się przydatność harmoniny jako leku.
Ekskurs
W ten sposób biedronka azjatycka zapewnia sobie przewagę w przetrwaniu
Biedronki azjatyckie mają substancję przeciwbakteryjną zwaną harmoniną. Ponadto Twój układ odpornościowy może bronić się przed patogenami za pomocą ponad 50 różnych związków białkowych. Żadne inne zwierzę nie jest w stanie wytworzyć tak wielu peptydów przeciwdrobnoustrojowych. Gatunek uznawany jest za mniej podatny na patogeny niż chrząszcze rodzime, co daje mu zdecydowaną przewagę selekcyjną.
Chrząszcze używają również pewnego rodzaju broni biologicznej, ponieważ ich hemolimfa zawiera mikroskopijne zarodniki pasożytniczego pierwotniaka. Te organizmy grzybopodobne należą do wyższej klasyfikacji Nosema. W ciele biedronki azjatyckiej zarodniki są nieaktywne, więc nie wyrządzają już dalszej szkody gatunkowi. Naukowcy podejrzewają, że harmonina hamuje proliferację zarodników i w ten sposób utrzymuje je na bezpiecznym poziomie.
Jeśli biedronka domowa zjada larwy lub jaja zarażonego chrząszcza, zarodniki rozprzestrzeniają się po jej organizmie i rozmnażają się. Konsekwencją są poważne choroby, które kończą się śmiercią. Za pomocą tej broni wprowadzony gatunek wypiera rodzimych przedstawicieli.
Czy zwalczanie szkodników jest przydatne?
Biedronka azjatycka szybko się rozmnaża i wypiera rodzime gatunki biedronek
Eksperci nie zgodzili się jeszcze co do tego, czy biedronka azjatycka wymaga zniszczenia. Przynajmniej w Szwajcarii chrząszcz wyparł już wiele rodzimych gatunków. W tym miejscu zabrania się celowego wypuszczania biedronki azjatyckiej do natury.
Bądź ostrożny podczas zamiatania
Jeśli chcesz usunąć chrząszcze z mieszkania, możesz użyć ręcznej szczotki i szufelki. Jednak chrząszcze często czują się zaniepokojone. Bronią się tzw. krwawieniem odruchowym i wydzielają żółtawą wydzielinę obronną ze stawów nóg. Substancja wydziela nieprzyjemny zapach oraz pozostawia żółte plamy na dywanach, podłogach, tapetach i zasłonach.
Dlatego używaj możliwie miękkiej miotły, aby niepotrzebnie nie niepokoić zwierząt. Następnie możesz wypuścić chrząszcze na zewnątrz, gdzie zimą giną z powodu ujemnych temperatur.
Rozkoszuj się
Dzięki odkurzaczowi w wygodny sposób pozbędziesz się owadów. Jednak ich życie w worku do odkurzacza kończy się boleśnie powolnym uduszeniem. Użyj świeżego worka do odkurzacza, aby oszczędzić zwierzętom stresu. Następnie możesz umieścić torbę w zamrażarce, aby chrząszcze natychmiast zamarzły.
Unikaj środków chemicznych
Skuteczną metodą zabijania chrząszczy jest stosowanie kontaktowych środków owadobójczych. Środki zawierające pyretrynę lub pyretroid w przypadku kontaktu powodują śmierć. Są one rozpylane przy bramach wejściowych do zimowisk i działają dopiero wtedy, gdy chrząszcze pokonają barierę. Jednakże takie insektycydy są problematyczne, ponieważ są szkodliwe dla zdrowia i nie mają działania selektywnego. Pożyteczne owady również mogą umrzeć, jeśli wejdą w kontakt z trucizną.
Profil
Biedronki azjatyckie mają znacznie więcej punktów (zwykle 19) niż biedronki europejskie (zwykle 7)
Harmonia axyridis osiąga rozmiar od sześciu do ośmiu milimetrów i szerokość od pięciu do siedmiu milimetrów. Gatunek charakteryzuje się niezwykle zmienną barwą ciała, od jasnożółtej do ciemnoczerwonej. Skrzydełka okładki są w czarne kropki.
Zwykle jest 19 punktów, z których niektóre mogą być całkowicie ze sobą połączone, słabo rozwinięte lub całkowicie nieobecne. U niektórych chrząszczy skrzydła okrywowe są zabarwione na czarno i nakrapiane na czerwono. Ta cecha zapewniła gatunkowi przydomek wielobarwna biedronka lub biedronka arlekinowa.
Osłona na szyję:
- kolor jasnożółty
- czarny rysunek w kształcie M lub W
- Wzór może pokryć całe przedplecze
Rozpowszechnianie – w Europie i na świecie
Naturalne siedlisko tego gatunku rozciąga się na całą Azję Wschodnią. Chrząszcz występuje w Chinach i zamieszkuje siedliska aż do Yunnan i Guangxi. Dalsze obszary dystrybucji znajdują się w Japonii, Korei i Mongolii, a także na wschodzie Rosji. Gatunek ten jest stosowany do biologicznego zwalczania szkodników na wielu obszarach od 1916 roku, dlatego obecnie można go spotkać na całym świecie. Wydaje się, że w pobliżu miast występuje szczególnie duże zagęszczenie osobników.
Identyfikacja larw
Bardzo młode larwy są początkowo żółtozielone i mają czarne włosie. Później podstawowy kolor ciemnieje do niebiesko-szarego lub czarnego. Jej ciało pokryte jest włoskami. Te tak zwane scoli mają od dwóch do trzech gałęzi. Uderzające są pomarańczowe obszary boczne, które stają się widoczne podczas rozwoju larw. Ubarwienie rozciąga się na pierwsze pięć segmentów odwłoka. Czwarty i piąty segment brzucha również mają pomarańczowe włosie po obu stronach.
Różnice między biedronkami azjatyckimi i europejskimi
W Europie występuje około 250 gatunków biedronek, z czego 82 pochodzą z Niemiec. Zamieszkują różne siedliska, w których jest wystarczająca liczba mszyc. Ta wielka różnorodność w połączeniu ze zmiennością ubarwienia ciała i układu plam sprawia, że identyfikacja gatunku jest trudna. Najpopularniejsze gatunki rodzime można łatwo rozpoznać po kilku cechach. Kolor przedplecza jest ważny u biedronki azjatyckiej.
| Rozmiar | Kolor podstawowy | Rysunek | |
|---|---|---|---|
| Biedronka dwukropkowa | 3,5 do 5,5 milimetra | czerwony lub czarny | dwie czarne lub dwie do trzech czerwonych kropek |
| Biedronka siedmiokropka | 5, 2 do 8 milimetrów | czerwony | siedem czarnych kropek, dwie białe plamki na przedpleczu |
| Biedronka trzynastopunktowa | 5 do 7 milimetrów | czerwony, czasem całkowicie czerwony lub czarny | trzynaście czarnych kropek |
| Biedronka z suchą trawą | 3 do 4 milimetrów | czarny | żółte kropki |
| Biedronka szesnastopunktowa | 2,5 do 3,5 milimetra | jasnożółty | liczne czarne plamy |
Styl życia i rozwój
Biedronka azjatycka może żyć do trzech lat. Chrząszcze zwykle osiągają wiek od jednego do trzech miesięcy. Jego rozwój zależy od warunków środowiskowych i dostępności pożywienia. Chociaż chrząszcze są często postrzegane jako szkodniki, nie wszystkie osobniki przeżywają.
Krycie
Biedronki azjatyckie łączą się w pary na wiosnę
Gdy tylko pierwsze promienie słońca ogrzeją ziemię późną zimą i stopią śnieg, chrząszcze wychodzą ze swoich zimowych kwater i szukają odpowiedniego partnera do godów. Kopulacja może trwać od 30 minut do 18 godzin. Samica kojarzy się zwykle z kilkoma samcami, czasami odwiedzając nawet 20 partnerów. Łagodne temperatury wpływają na rozwój populacji. W optymalnych warunkach gatunek jest w stanie wyprodukować kilka pokoleń rocznie.
Potomstwo rocznie:
- Wielka Brytania: dwa pokolenia
- Grecja: cztery pokolenia
- Azja: pięć pokoleń
Składanie jaj
Samica może w ciągu życia złożyć od 1800 do 3500 jaj. Wybiera rośliny zaatakowane przez mszyce. Samice przyczepiają żółtawe jaja do liści w małych paczkach po 20–30 sztuk. Nie ze wszystkich jaj wykluwają się larwy, wiele z nich pada ofiarą niesprzyjających warunków pogodowych lub głodnych owadożerców. Po trzech do pięciu dniach z pozostałych jaj wylęgają się larwy.
Rozwój larwalny
Larwy potrzebują dwóch tygodni, aby w pełni rozwinąć się w biedronki. W tym czasie potomstwo może zjeść do 1200 wszy. Linią trzykrotnie, a następnie przepoczwarzają się bezpośrednio na liściu. Poczwarka zwykle spoczywa otwarcie na wierzchołku liścia. Po kolejnych pięciu do sześciu dniach wykluwa się imago.
Zimowanie
W swoim naturalnym domu chrząszcze spędzają zimę w szczelinach. Zapadają w stan hibernacji i nie jedzą żadnego pożywienia. W Europie Środkowej zwierzęta tworzą duże kolonie na ścianach domów, w których szukają odpowiednich miejsc na zimę.
Wydzielany zapach powoduje, że chrząszcze gromadzą się w dużych ilościach. Szukają odpowiednich pęknięć i szczelin tam, gdzie są bezpieczne przed mrozem. Nierzadko zdarza się, że owady gubią się w mieszkaniach i domach. Nie stanowią jednak zagrożenia dla budynków.
Niebezpieczeństwa i wyzwania
Pomimo przewagi biedronki azjatyckiej nad gatunkami rodzimymi, musi ona sprawdzić się w naturze. Gdy warunki się zmieniają, jego przewaga w przetrwaniu się wyrównuje. Naukowcy natomiast próbują pomóc ludzkości innymi sposobami. Bo fakt, że biedronki azjatyckiej nie da się już przesiedlić, jest faktem pewnym.
Wrogowie
Jednym z rzadkich naturalnych wrogów jest strażnik leśny. Pluskwa śmierdząca jest drapieżna i poluje na owady i ich larwy. Wbijają swoją potężną trąbkę w cienkie błony pomiędzy segmentami, ponieważ nie mogą przebić utwardzonych chitynowych muszli. Następnie wysysają ofiarę na miejscu lub przenoszą ją wbitą w bezpieczne miejsce. Straż leśna nie jest jednak w stanie w pojedynkę powstrzymać populacji biedronki azjatyckiej.
Zmiana klimatu
Rodzima biedronka siedmiokropka została w ostatnich latach masowo wysiedlona przez swojego azjatyckiego krewnego. Wbrew obawom ekologów wraz ze wzrostem temperatury rodzime gatunki mogły się zregenerować. Badania wykazały, że chrząszcze domowe przybierają na wadze znacznie więcej w wyższych temperaturach niż ich azjatyccy konkurenci.
Jeśli temperatura wzrośnie średnio o trzy stopnie Celsjusza, wówczas oba gatunki biedronek jedzą więcej niż w normalnych warunkach temperaturowych. Podczas gdy zawartość tłuszczu i masa ciała biedronki siedmiokropkowej wzrasta, rozwój biedronki azjatyckiej ulega stagnacji. Gatunki stosują różne strategie, jeśli chodzi o zużycie energii. Biedronka siedmiokropka oszczędza swoje rezerwy energii na hibernację, podczas gdy biedronka azjatycka całą swoją energię inwestuje w wydanie potomstwa.
Skutkuje to ekstremalną masową proliferacją przedstawiciela Azji w latach o szczególnie gorących miesiącach letnich. Jednak wiele z nich nie jest w stanie przetrwać ujemnych temperatur. Wyniki te pokazują, że przynajmniej chrząszcz azjatycki nie czerpie korzyści ze zmian klimatycznych.
Hodowla bezskrzydłowa
Francuscy badacze wyhodowali genetycznie zmodyfikowaną wersję biedronki azjatyckiej. Osobniki te nie rozwijają skrzydeł i dlatego nie mogą rozprzestrzeniać się w sposób niekontrolowany. We Francji odmiany te są sprzedawane jako biologiczne środki do zwalczania szkodników. Zdecydowanie istnieje jednak ryzyko, że okazy te krzyżują się z dzikimi biedronkami. Potomstwo z pewnością może ponownie rozwinąć skrzydła.
Zapobieganie rozprzestrzenianiu się
Biedronki dostają się do środka przez najmniejsze szczeliny
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania przedostawaniu się biedronek azjatyckich do domu i mieszkania jest dokładna profilaktyka. Zapobiegaj dostępowi chrząszczy, naprawiając pęknięcia i uszkodzenia elewacji. Nawet najmniejsze szczeliny wystarczą, aby owady przedostały się do budynku. Zwisy dachowe i rury doprowadzające, a także okna i drzwi mogą być wyposażone w moskitiery.
Czy domy dla biedronek są efektywne?
Hotele dla owadów są dostępne w sklepach specjalnie zaprojektowanych dla biedronek. Ich głównym celem jest zapewnienie rodzimym gatunkom bezpiecznego schronienia na zimę. Dlatego są wyposażone w materiał ocieplający i umieszczane w chronionym miejscu.
Hotele dla owadów są czasami polecane jako schronienie dla biedronki azjatyckiej. Jeśli na ścianach domu znajdują się duże kolonie, dom dla biedronek raczej nie pomoże. Chrząszcze nadal będą szukać odpowiednich szczelin w fasadzie lub pęknięć w drzwiach i oknach.
Zapachy
Jak dotąd nie ma prawie żadnej wiarygodnej wiedzy na temat substancji skutecznych wabienia lub odstraszania. Dotknięci właściciele domów wielokrotnie zgłaszają, że kamfora i mentol działają odstraszająco na dorosłe biedronki azjatyckie. Jednakże czas działania roślinnych substancji wtórnych jest krótkotrwały, dlatego środek należy stale odnawiać.
Wskazówka
Aby owady nie dostały się do mieszkania, na parapecie można położyć pokrojone laski wanilii lub liście laurowe.
Usuń uszkodzone owoce
Biedronka azjatycka zmienia dietę jesienią, gdy kolonie mszyc powoli giną. Następnie żywią się słodkimi sokami owocowymi. Szczególnie atrakcyjne dla chrząszczy są uszkodzone i zjedzone owoce o miękkich skorupkach. Dlatego sprawdź swój ogród i usuń takie owoce w odpowiednim czasie.
Kontrola w uprawie winorośli i sadownictwie
Zanieczyszczenia win i soków owocowych przez biedronki nie da się później całkowicie wyeliminować. Dlatego na około dwa tygodnie przed planowanymi zbiorami należy sprawdzić drzewa i winorośl pod kątem możliwej inwazji. Tablice klejone w kolorze żółtym idealnie nadają się do przeprowadzania kontroli stanów magazynowych. W razie potrzeby owady można strząsnąć ręcznie przed obróbką owoców.
Wskazówka
Wióry dębowe lub węgiel aktywowany osłabiają ton biedronki w winie.
Często zadawane pytania
Czy biedronka azjatycka jest trująca?
Chociaż chrząszcz wydziela gorzką substancję jako obronę przed wrogami o nieprzyjemnym zapachu, gatunek ten nie stwarza zagrożenia. Nie jest trujący dla psów, kotów ani ludzi.
Może się zdarzyć, że zwierzęta zostaną zmiażdżone podczas zbiorów winogron podczas produkcji wina. Oznacza to również, że gorzkie substancje przedostają się do wina, gdzie mogą powodować zmiany w smaku. Jednak ten tzw. ton biedronki nie jest szkodliwy dla zdrowia, a wręcz pogarsza jakość wina. Niektóre odmiany winogron naturalnie zawierają tę samą substancję, którą odkryto w wydzielinie obronnej chrząszcza.
Czy biedronka azjatycka może ugryźć?
Jeśli chrząszcze znajdą się w stresującej sytuacji, pojawia się tzw. krwawienie odruchowe. Wydzielają substancję o barwie białej do żółtawej, która ma działać odstraszająco. W panice biedronka azjatycka jest również zdolna do gryzienia. Jednak ugryzienie nie jest bolesne i całkowicie nieszkodliwe dla człowieka.
Jak niebezpieczna jest biedronka azjatycka dla ekosystemu?
Jak dotąd badacze nie są zgodni co do tego, czy gatunek inwazyjny faktycznie może wytępić rodzime biedronki. Powtarzały się okresy, w których wprowadzony chrząszcz pojawiał się masowo i przewyższał biedronkę siedmiokropką. W zmieniających się warunkach środowiskowych populacja azjatyckiego przedstawiciela ponownie spadła na rzecz rodzimych chrząszczy. Jednak w wielu miejscach niechciany gatunek występuje częściej niż oryginalne chrząszcze.
Biedronki można spotkać na całym świecie i mogą przetrwać w różnych strefach klimatycznych. Mają jednak ogromną zaletę, ponieważ odstraszają różne szkodniki roślin. Utrudnia to jednoznaczną klasyfikację biedronki azjatyckiej jako szkodnika lub pożytecznego owada.
Jak biedronka azjatycka może konkurować?
Gatunek ma zdecydowaną przewagę w zakresie przetrwania w porównaniu z rodzimymi biedronkami. Naukowcy odkryli substancję przeciwbakteryjną w hemolimfie i około 50 różnych związkach białkowych. Dzięki temu organizm może skutecznie bronić się przed patogenami. Biedronka azjatycka jest mniej podatna na choroby niż rodzima biedronka siedmiokropka.
Kolejną sensacją jest istnienie mikrospor typu Nosema. Organizm chrząszcza utrzymuje zarodniki na bezpiecznym poziomie. Jeśli chrząszcz zostanie zjedzony przez drapieżnika, zarodniki rozprzestrzeniają się po jego ciele. Zakażenie powoduje śmierć innych owadów.
Skąd pochodzi biedronka azjatycka?
Pierwotna ojczyzna chrząszcza leży w Azji Wschodniej. Tam gatunek ten był skutecznie stosowany jako biologiczny środek zwalczania szkodników. Z tego powodu w XX wieku sprowadzono ją do Ameryki, gdzie wykorzystywano ją w szklarniach do zwalczania szkodników. Za tym przykładem poszła Europa. Nie można jednak zagwarantować, że gatunek ten nie rozmnaża się samodzielnie poza szklarniami.
W 2001 roku w Belgii znaleziono pierwszy wolno żyjący okaz biedronki azjatyckiej. Od tego czasu gatunek masowo rozprzestrzenił się w całej Europie. Tego rozwoju nie można już odwrócić, ponieważ nie ma naturalnych wrogów.
