Posadzić rośliny na dachu? To, co początkowo może wydawać się szalonym pomysłem, w rzeczywistości ma sens z wielu powodów. Zielony dach zapewnia pożywienie i siedlisko wielu zwierzętom, a warstwa zieleni ma również działanie izolacyjne i zatrzymuje ciepło grzewcze w domu zimą - a ciepło na zewnątrz latem. W tym artykule wyjaśniono, co należy wziąć pod uwagę planując zielony dach oraz w jaki sposób można ostatecznie stworzyć i utrzymać zieloną oazę.
„Normalność to utwardzona droga. Można po nim chodzić, ale nie rosną na nim kwiaty.” (Vincent van Gogh)
Jakie są zalety zielonych dachów?
Zielony dach niesie ze sobą całą gamę wymiernych korzyści zarówno dla Ciebie, jak i natury. Zielone dachy, a nawet ogród na dachu, stanowią naturalną formę izolacji, która latem zatrzymuje ciepło na zewnątrz, a ciepło z ogrzewania wewnątrz i chłód zimą. W ten sposób można zaoszczędzić koszty zarówno ogrzewania, jak i klimatyzacji, co z kolei ma bezpośredni wpływ na środowisko poprzez zaoszczędzone surowce. Co więcej, same rośliny wiążą również szkodliwy dla klimatu dwutlenek węgla (CO2), przyczyniając się w ten sposób do poprawy bilansu klimatycznego.
Zielony dach ma również następujące zalety:
- zwiększona izolacyjność akustyczna, gdyż zieleń pochłania dźwięk
- Rośliny jako filtry powietrza: usuwanie drobnego pyłu i innych zanieczyszczeń powietrza
- Dach jest chroniony przed warunkami atmosferycznymi i wahaniami temperatury
- magazynowana woda odparowuje zapewniając w ten sposób chłód i przyjemną wilgotność
- Zatrzymanie nadmiaru wody deszczowej
- Poprawa środowiska życia i pracy
- Zielone dachy są często wspierane przez fundusze
Najlepszy czas na zazielenienie dachu to wiosna lub jesień.
Rodzaje zielonych dachów
W Niemczech powierzchnia niezabudowanej powierzchni zmniejsza się coraz bardziej, szczególnie w czasach dotkliwego niedoboru mieszkań w dużych miastach. Dzięki zielonemu dachowi oddajesz naturze kawałek obszaru wzrostu i dlatego jest to rodzaj rekompensaty. Zasadniczo istnieją dwa rodzaje zielonych dachów.
Ekstensywne zazielenianie
Tzw. zielone dachy ekstensywne realizowane są na powierzchniach dachowych, które w inny sposób nie nadawałyby się do użytku, np. spotykanych na dachach płaskich takich jak wiaty samochodowe i garaże, ale także na dachach spadzistych, na dachach hal fabrycznych czy innych budynków. Typowa dla tego typu zazieleniania jest wyjątkowo cienka warstwa podłoża, która średnio ma nie więcej niż siedem do dwunastu centymetrów. Rosnące tu rośliny muszą być elastyczne, wytrzymałe i mało wymagające, a także zdolne do regeneracji. Oznacza to, że po długim okresie suszy lub mrozu rośliny samodzielnie wykiełkują. Kolejną cechą charakterystyczną jest niski nakład pracy w zakresie konserwacji: po zainstalowaniu zielonego dachu w zasadzie nie ma już nic do roboty.
Intensywne zazielenianie
Dzięki intensywnym zielonym dachom zasadniczo tworzysz ogród na swoim dachu. Oczywiście taki ogród dachowy sprawdza się tylko na dostępnych dachach, wszak taki system jest dość pracochłonny w utrzymaniu. Zastosowana tutaj warstwa podłoża ma ponad 20 centymetrów, dlatego wybór roślin jest znacznie większy i można wybierać także rośliny bardziej wymagające pod względem wymagań pokarmowych i wodnych.
Intensywny zielony dach jest kosztowny i czasochłonny – ale tworzy prawdziwy ogród na dachu
Planowanie zielonego dachu
Zanim z dużą motywacją zabierzesz się do pracy i będziesz chciał pokryć dach dużą ilością zielonych roślin, powinieneś najpierw zatrzymać się i poświęcić trochę czasu na planowanie. Należy wcześniej rozważyć następujące kwestie:
- Static: Ekstensywna zieleń dodaje średnio dodatkowe 80 do 170 kilogramów masy na metr kwadratowy dachu. Nie każdy dach jest w stanie to wytrzymać, dlatego przed rozpoczęciem budowy należy skonsultować się z inżynierem konstruktorem.
- Konstrukcje dachowe: Sama konstrukcja dachu ma również wpływ na rodzaj zielonego dachu. O ile na dachu ciepłym możliwe jest zarówno zazielenianie ekstensywne, jak i intensywne, o tyle formy ekstensywne można tworzyć jedynie na tzw. dachu zimnym.
- Nachylenie dachu: Utworzenie zielonej przestrzeni na płaskim dachu nie stanowi problemu, można sadzić nawet na zboczach o nachyleniu do około 30 stopni. Jednakże zabezpieczenie przed upadkiem jest wymagane w przypadku nachyleń o nachyleniu 15 stopni lub większym.
- Ochrona korzeni: Dach wymaga również uszczelnienia i zabezpieczenia przed korzeniami, aby zapobiec uszkodzeniom.
- Nawadnianie i drenaż: Warstwa drenażowa ma sens z dwóch powodów. Z jednej strony odprowadza to nadmiar wody deszczowej bezpośrednio do kanalizacji, a z drugiej dostarcza roślinom cenną wilgoć.
Zasadniczo w przypadku większych projektów warto zatrudnić specjalistyczną firmę, gdzie planowane jest coś więcej niż tylko dodanie ziemi doniczkowej i kilku kiełków rozchodnika na dach garażu. Jest to szczególnie prawdziwe przy planowaniu ogrodu na dachu.
Ekologizacja płaskiego dachu lub garażu – masz te możliwości
Każdy zielony dach składa się z kilku warstw:
- Polar: Ta najniższa warstwa oddziela rzeczywisty dach od zielonego dachu.
- Folia ochronna: Nałóż na wierzch wodoodporną (na korzenie) folię ochronną, która ma gwarancję trwałości co najmniej 20 lat.
- Mata do przechowywania i warstwa drenażowa: Obie mają za zadanie odprowadzać i magazynować nadmiar wody deszczowej.
- Polar: Kolejny polar służy jako filtr, w przeciwnym razie drenaż z czasem zatkałby się drobnymi cząsteczkami podłoża.
Dopiero teraz nałóż warstwę gleby, która zwykle składa się z podłoża specjalnie wymieszanego pod zielone dachy. Zawiera dużą ilość materiałów lekkich, takich jak pumeks, lawa lub odłamki cegieł, i tylko około 10–15% próchnicy. Wreszcie następuje sadzenie.
Następujący artykuł pokazuje, jak łatwo zazielenić płaski dach – np. szopy lub garażu – za pomocą ziemi doniczkowej i kiełków rozchodnika. Ale bądź ostrożny: to podejście jest zalecane tylko w przypadku płaskiego dachu garażu lub podobnego obiektu, ale nie w przypadku budynku mieszkalnego!
Dachbegrünung günstig selber machen einfach mit Blumenerde
Opcje sadzenia
Gdy dach będzie wodoodporny i nałożone zostaną różne warstwy, możesz teraz sadzić wybrane gatunki. Przy wyborze należy zwrócić uwagę na to, że niektóre rośliny wymagają minimalnej grubości podłoża. Masz różne możliwości umieszczenia roślin na dachu. To, który wybierzesz, zależy między innymi od tego, jak szybko chcesz, aby dach się zazielenił. Z reguły faza wzrostu kończy się po około trzech do czterech tygodniach, podczas których rośliny zazwyczaj potrzebują więcej wody. Dopiero po zapuszczeniu korzeni mogą przetrwać dłuższe okresy suszy.
Ekskurs
Kiedy jest najlepszy czas na sadzenie?
Dlatego miesiące od marca do końca czerwca oraz od początku września do listopada oferują roślinom najlepsze warunki do wzrostu, wszak wysokie temperatury oznaczają też brak wody. Dlatego w miesiącach letnich rośliny dachowe należy uprawiać tylko wtedy, gdy można je jednocześnie intensywnie podlewać.
Rośliny
Wymaga trochę pracy, ale jest bardzo wydajne - w końcu tak rośliny rosną najszybciej - sadząc je ręcznie w podłożu. W ten sposób masz również kontrolę nad rzeczywistym projektem i dystrybucją roślin. W przypadku ekstensywnego zazieleniania gatunków rozchodników należy zaplanować około 15 do 20 roślin na metr kwadratowy. Powinny mieć kulki o wielkości około pięciu do sześciu centymetrów (tzw. „byliny o płaskich kulach”). Po pewnym czasie pojedynczo posadzone rośliny zrastają się i ostatecznie tworzą zamkniętą przestrzeń. Jeśli w tym obszarze pojawią się luki, nadal możesz przesadzić lub zasiać.
Do sadzenia na dachach zwykle używa się różnych rodzajów rozchodników
Sadzenie kiełków
Oczywiście łatwiej i szybciej jest z kiełkami rozchodnika, które po prostu rozsypujesz, a potem samodzielnie wyhodujesz. Wadą tej metody jest jednak to, że całkowite zazielenienie dachu może zająć nawet rok. Zaplanuj około 80 do 100 gramów kiełków na metr kwadratowy powierzchni sadzenia. Można je kupić w specjalistycznych sklepach.
Siew
Jeśli chcesz wydać tylko niewielką kwotę pieniędzy, specjalne mieszanki nasion mogą być dla Ciebie właściwym rozwiązaniem. Wymaga to jednak cierpliwości, ponieważ kiełkowanie nasion i wzrost roślin może zająć od roku do dwóch lat, a nawet kilka lat, zanim rośliny staną się całkowicie zielone. Ponadto na gołej powierzchni podłoża mogą osadzać się niechciane trawy w wyniku inseminacji z powietrza, które w ciągu pierwszych kilku miesięcy należy regularnie usuwać.
mata roślinna
Zielone pokrycia dachowe działają szczególnie szybko w przypadku maty wegetacyjnej, która jest w zasadzie rodzajem maty w rolce, która została już posadzona. Rośliny wyrosły już i utworzyły specjalną konstrukcję z runa i podłoża, którą należy po prostu zastosować, tak jak w przypadku zwiniętej darni. Maty wegetacyjne szczególnie polecane są na dachy strome lub skośne. Niemniej jednak pod matę nałóż cienką warstwę podłoża o grubości około czterech do sześciu centymetrów, aby rośliny mogły lepiej rosnąć.
Odpowiednie rośliny
W zależności od rodzaju pożądanego zielonego dachu i grubości zastosowanego podłoża, można zastosować gatunki roślin o różnej wysokości. Najważniejszym warunkiem dla wszystkich gatunków jest jednak to, że są one bardzo odporne na warunki atmosferyczne, takie jak wiatr, zimno i deszcz, a także dobrze tolerują suszę.
- Niska struktura podłoża (do pięciu centymetrów): Mchy, gatunki rozchodników
- Niska struktura podłoża (pięć do siedmiu centymetrów): niskie zioła, takie jak szczypiorek, majeranek leśny, stokrotka łąkowa, szarlotka, rumianek
- Wyższa struktura podłoża (15 centymetrów): wyższe rośliny kwitnące i trawy
Poniższa tabela zawiera przegląd niektórych najważniejszych gatunków roślin wykorzystywanych na zielonych dachach.
| Sztuka | Nazwa łacińska | Wysokość wzrostu | Kolor kwiatów | Czas kwitnienia |
|---|---|---|---|---|
| Rumianek | Anthemis tinctoria | 20 do 50 centymetrów | żółty | Od czerwca do września |
| Tymianek polny | Grasica pulegioides | 5 do 30 centymetrów | fioletowy | Od czerwca do października |
| Kamienny goździk | Petrorhagia saxifraga | 10 do 25 centymetrów | biało-różowy | Od czerwca do września |
| Knapweed | Centaura scabiosa | 30 do 100 centymetrów | fioletowy | Od czerwca do września |
| Mydlnica zwyczajna | Saponaria officinalis | 30 do 80 centymetrów | biało-różowy | Od czerwca do września |
| Goździk wrzosowy | Dianthus deltoides | 10 do 30 centymetrów | czerwony | Od czerwca do września |
| Goździk kartuzów | Dianthus Carthusianorum | 15 do 40 centymetrów | czerwony | Od czerwca do września |
| Przycisk Małej Łąki | Sanguisorba minor | 30 do 60 centymetrów | czerwonawy | Od maja do sierpnia |
| Mały Jastrząb | Hieracium pilosella | 5 do 25 centymetrów | żółty | Od maja do października |
| Mała mydlnica | Saponaria ocymoides | 5 do 6 centymetrów | czerwony | Od maja do czerwca |
| Kwiat dzwonkowy | Campanula glomerata | 30 do 60 centymetrów | niebieski fiolet | Od czerwca do września |
| Dzwonek brzoskwiniowo-listny | Campanula persicifolia | 30 do 80 centymetrów | niebieski | Od czerwca do sierpnia |
| Dzwonek okrągłolistny | Campanula rotundifolia | 10 do 40 centymetrów | jasnoniebieski | Od czerwca do września |
| Krwawnik | Achillea millefolium | 15 do 50 centymetrów | biały | Od czerwca do października |
| Szczypiorek | Allium schoenoprasum | 10 do 40 centymetrów | różowy | Od czerwca do sierpnia |
| Srebrny pięciornik | Potentilla argentea | 10 do 40 centymetrów | żółty | Od czerwca do sierpnia |
| Bociandziób | Bodziszek robertianum | 20 do 50 centymetrów | różowy | Od maja do października |
| Dzika truskawka | Fragaria vesca | 5 do 20 centymetrów | biały | Od kwietnia do czerwca |
| Biały rozchodnik | Album rozchodnikowy | 8 do 20 centymetrów | biały | Od czerwca do lipca |
| Łąkowa stokrotka | Chrysanthemum leucanthemum | 20 do 50 centymetrów | biały | Od czerwca do października |
| Dziki tymianek | Grasica serpyllum | 5 do 15 centymetrów | fioletowy | Od czerwca do października |
| Dziki majeranek | Origanum vulgare | 20 do 60 centymetrów | jasnofioletowy | Od lipca do października |
Wskazówka
Jeśli natomiast stawiasz na intensywną zieleń z wyższymi warstwami podłoża, masz oczywiście znacznie większą swobodę w wyborze i możesz zastosować gatunki, które rosną również w normalnym ogrodzie.
Właściwa pielęgnacja zielonego dachu
W przypadku ekstensywnych zielonych dachów, gdy rośliny się zakorzenią, nie trzeba wiele robić. Należy jednak regularnie podlewać przez pierwsze cztery tygodnie po posadzeniu, aby pobudzić wzrost korzeni. W zależności od temperatury i czasu nasłonecznienia z konewki można korzystać nawet cztery razy w tygodniu. Następnie odchwaszczasz raz lub dwa razy w roku i wykorzystujesz tę okazję, aby przede wszystkim usunąć kiełkujące nasiona drzew, takich jak brzozy, ponieważ nie powinny one rosnąć na dachu. Korzenie szybko wrastają w warstwę drenażową i w miarę wzrostu mogą zniszczyć dach.
Programy i koszty finansowania
Zielony dach nie jest tanią sprawą, chociaż koszty z tym związane znacznie się różnią w zależności od rodzaju zieleni, wielkości obszaru i innych czynników. Dach, który położył specjalistyczna firma, jest oczywiście dużo droższy od tego, który położyłeś samodzielnie. W przypadku tego ostatniego zaplanuj kwotę około 20–40 euro za metr kwadratowy powierzchni do sadzenia, pod warunkiem, że jest to zielony dach obsadzony ekstensywnie roślinami. Intensywne zazielenianie kosztuje około dwa razy więcej.
Na szczęście możesz odzyskać przynajmniej część kosztów, ponieważ niektóre gminy przyznają na taki projekt dotacje w wysokości od dziesięciu do 20 euro za metr kwadratowy lub pokrywają procent Twoich kosztów. Programy dofinansowania z Kreditanst alt für Wiederaufbau (KfW) można wykorzystać na przykład w trakcie renowacji budynków, przy czym zielone dachy są również finansowane w ramach programu „Modernizuj przestrzenie mieszkalne”. Kolejna szansa na oszczędności wynika z uznania zazieleniania dachów za środek usuwający uszczelnienie – wiele gmin nagradza to obniżonymi opłatami za ścieki.
Często zadawane pytania
Czy zielony dach zapobiega nagrzewaniu się domu latem?
W rzeczywistości zielony dach ma działanie izolacyjne i zatrzymuje ciepło latem. Dzięki temu w domu jest chłodniej.
Czy zielony dach ma również działanie termoizolacyjne?
Podczas gdy letnie upały pozostają na zewnątrz, zielony dach zatrzymuje ciepło w zimnych porach roku. Efekt termoizolacyjny zielonego dachu można nawet obliczyć na podstawie materiałów budowlanych, ilości gleby i masy roślin. Jest to jednak zadanie dla ekspertów, takich jak architekci czy inżynierowie budownictwa.
Czy na dachu mogę sadzić i zbierać zioła?
Zioła takie jak oregano, tymianek czy szczypiorek doskonale nadają się do stosowania na zielone dachy. Są mrozoodporne, dobrze znoszą słońce, są łatwe w pielęgnacji i nie potrzebują dużo wody.
Dlaczego rośliny na dachu nagle stają się czerwone?
Jeśli rośliny na dachu nie mają już ładnej, soczystej zieleni, ale nagle stają się czerwonawe lub brązowawe, prawdopodobnie występuje niedobór składników odżywczych. Ogólnie rzecz biorąc, do zielonych dachów stosuje się podłoże ubogie w składniki odżywcze, dlatego od czasu do czasu konieczne jest nawożenie.
Które rośliny są szczególnie odpowiednie dla pszczół i motyli?
Wiele roślin nadających się na zielone dachy to i tak cenne pastwiska dla owadów, dzięki czemu pszczoły, motyle, trzmiele i inne skrzydlate stworzenia mogą cieszyć się dużą ilością pożywienia. W tym kontekście ważne jest oczywiście, aby okres kwitnienia roślin nie trwał tylko kilka tygodni, ale w miarę możliwości rozciągał się od wiosny do późnej jesieni.
Ile roślin trzeba zaplanować na metr kwadratowy?
Jeśli chcesz sadzić byliny i różne rodzaje rozchodników, powinieneś zaplanować około 15 do 20 roślin na metr kwadratowy. Dokładna liczba zależy jednak od wybranych gatunków i odmian, gdyż mają one bardzo różne wymagania co do odległości sadzenia. Można także ozdobić dach zielenią, na przykład rozsypując na nim nasiona kwiatów. Kolorowa łąka kwietna na dachu też ma coś w sobie.
Ile gleby potrzebuje zielony dach? Jakiej gleby użyć?
To, ile ziemi potrzebujesz, zależy przede wszystkim od tego, jak gruba powinna być warstwa. W przypadku roślin o płytkich korzeniach zwykle wystarcza warstwa podłoża o grubości około sześciu centymetrów. W tym celu należy zaplanować około 60 litrów gleby na metr kwadratowy powierzchni dachu. Zwykle stosuje się do tego podłoże ubogie w składniki odżywcze.
Czy taki zielony dach ma też wady?
W zasadzie taki zielony dach nie ma wad, może poza okazjonalnymi pracami konserwacyjnymi. Trzeba jednak uważać na statykę budynku, gdyż nie każdy budynek jest w stanie wytrzymać dodatkowe obciążenie dachu. Dlatego przed rozpoczęciem projektu budowlanego zleć specjalistom sprawdzenie statyki i skorzystaj z okazji, aby złożyć wizytę lokalnym władzom budowlanym: W zależności od projektu możesz potrzebować pozwolenia na budowę.
Wskazówka
Wiele niskich kwiatów bulwiastych nadaje się również do zazieleniania dachu. Wiosną kwitną żonkile, hiacynty, tulipany, irysy karłowate, krokusy i puszkinie, tworząc kolorowy portret.
