Większość ludzi boi się os, ponieważ są uważane za agresywne i kłujące. Osa zwyczajna to jeden z gatunków, który może być inwazyjny dla człowieka. Jednak nie atakuje bez powodu.
Jak mam się zachować w stosunku do osy zwyczajnej?
Osa zwyczajna (Vespula vulgaris) to pospolity i ważny gatunek w Europie Środkowej, zwalczający owady i zbierający nektar. Jest spokojny, chyba że jest zagrożony i zgodnie z prawem ochronnym nie można go zabić. Aby skutecznie odstraszyć osy, używaj mocnych zapachów, takich jak kawa, olejki eteryczne lub cytryny z goździkami.
Profil
Osa zwyczajna (Vespula vulgaris) to jedna z os krótkogłowych i wraz z osą niemiecką należy do gatunków os bardzo pospolitych w Europie Środkowej. Na pierwszy rzut oka Vespula vulgaris trudno odróżnić od gatunków siostrzanych. Obydwa gatunki prowadzą podobny tryb życia.
nützliche Wespen im Garten
Rozpoznaj
Osa zwyczajna charakteryzuje się jako osa krótkogłowa małą odległością między dolną krawędzią oka a szponami sosny. Te tak zwane żuchwy znajdują się bezpośrednio pod oczami złożonymi, dlatego prawie w ogóle nie ma policzków. Jak wszystkie prawdziwe osy, odwłok tego gatunku jest żółto-czarny, chociaż dzwonienie może się różnić u poszczególnych osobników.
Wielkość każdej osoby:
- Królowa: od 16 do 19 milimetrów
- Robotnicy: od jedenastu do 14 milimetrów
- Mężczyzna: od 13 do 17 milimetrów
Długość życia
Państwo zakładane jest przez królową na wiosnę. Przezimowała od zeszłego roku i w ostatnim roku życia wyda liczne potomstwo. Głowa może żyć około 14 miesięcy, robotnice umierają po sześciu miesiącach. Samce wykluwają się późnym latem i nie zimują, dlatego żyją krócej niż robotnice.
Różnice osa zwyczajna, osa niemiecka i inne
Wygląd Vespula vulgaris jest podobny do wyglądu innych gatunków występujących naturalnie w Europie. Ale nie wszystkie osy żyją w pobliżu ludzi. Większość gatunków jest spokojna i nieśmiała. Zamieszkują krajobrazy bogate w gatunki i bogate w nektar.
| Cechy szczególne | Cechy | |
|---|---|---|
| Osa zwyczajna | jeden z najpowszechniejszych gatunków os | Płyta przednia z linią |
| Osa niemiecka | gniazda podziemne, lubiące być blisko ludzi | Płyta przednia kropkowana lub przerywana |
| Austriacka osa kukułkowa | Pasożyt czerwonej osy | Płyta przednia całkowicie żółta lub w kropki |
| Czerwona Osa | unika przebywania blisko ludzi | przednie segmenty brzucha czerwone |
Osa niemiecka – różnica
Wzór odwłoka nie dostarcza żadnych informacji na temat poszczególnych gatunków, ponieważ może być niezwykle zmienny. Aby oddzielić gatunki od siebie, należy przyjrzeć się bliżej głowie. Osa zwyczajna ma typowe oznaczenie na czole, które odróżnia ją od osy niemieckiej. Charakterystyczna jest szeroka czarna linia, która zagęszcza się ku dołowi w kształcie maczugi. Tutaj osa niemiecka ma zwykle trzy kropki, z których część może połączyć się w jedną linię.
Walka z osami
Wszelkiego rodzaju owady są zagrożone wyginięciem. Osa zwyczajna nie jest (jeszcze) gatunkiem zagrożonym i byłoby miło, gdyby tak pozostało. Dlatego zdecydowanie należy powstrzymać się od zabijania os. W większości przypadków walka z nim jest również niepotrzebna. Należy jednak działać, jeśli zauważysz gniazdo os w skrzynce rolety lub rój os zaatakuje Twój popołudniowy stół w ogrodzie. Gniazda os we wrażliwych miejscach mogą zostać usunięte przez specjalistę. Jeśli na torcie są osy, istnieje kilka sposobów na odpędzenie żarłocznych owadów:
- Zaoferuj im alternatywne źródło pożywienia z dala od stolika do kawy
- Połóż kilka plasterków pomarańczy lub cytryn razem z goździkami, osy i inne owady nie tolerują tego zapachu
- Olejki eteryczne, takie jak olejek goździkowy, drzewo herbaciane lub cytronella, odstraszają osy
- Osy też nie lubią zapachu kawy
- Kadzidełka lub płonąca kawa w proszku odstraszają osy
Goździki i zapach cytrusów odstraszają osy i komary
Styl życia
Wbrew temu, co wielu ludzi zakłada, osa zwyczajna jest stosunkowo spokojna. Robotnice bronią się poza gniazdem, gdy są niepokojone lub zagrożone. Ich agresywne zachowanie zwiększa się w miarę zbliżania się do gniazda. Ciemne ubranie przypomina zwierzętom potencjalnego drapieżnika, przed którym szybko podejmuje się działania obronne. Feromon alarmowy informuje współplemieńców o zagrożeniu.
Jad osy nie jest bardziej niebezpieczny i bolesny niż jad pszczół i trzmieli.
Jedzenie
Dorosłe osy żywią się głównie żywnością pochodzenia roślinnego, taką jak nektar i słodkie soki. Kiedy w kwietniu królowe szukają odpowiedniego miejsca na gniazdo, żywią się nektarem z roślin wcześnie kwitnących, takich jak wierzby. Zapach słodyczy jest uwodzicielski. Gdy osy odkryją, że źródłem pożywienia są słodkie napoje i ciasta, trudno je odpędzić. Larwy karmione są przeżutymi owadami, bogatymi w białko zwierzęce.
- Węglowodany: soki roślinne, nektar, spadź
- Białko: owady, padlina, mięso
Atak i obrona
Osy mają żądło, którego używają do przytłaczania i paraliżowania ofiary lub odstraszania wrogów. Jednak tylko królowe i robotnice potrafią żądlić, ponieważ samce nie mają żądła.
Zwykle żądło jest w spoczynku i ukryte w komorze. Kiedy następuje atak, żądło zostaje wyciągnięte. Osa trzyma się nogami i wpycha żądło w organizm. Wprawia w ruch kłujące włosie, które wbija się coraz głębiej w skórę i ciągnie za sobą całe żądło.
Osy potrafią żądlić wielokrotnie dzięki swojej specjalnej budowie. W ich przypadku żądło nie urywa się, gdyż ze względu na brak kolców na pochwie żądła można je ponownie wyciągnąć ze skóry. Nawet martwe lub rozczłonkowane zwierzęta mogą nadal użądlić, ponieważ proces ten jest wyzwalany przez odruch.
Struktura żądła:
- dwa ruchome włosie do przekłuwania z kolcami
- Kolczasty rowek prowadzący do gruczołu trującego
- Pochwa żądła różni się od tej u pszczół bez kolców
Osy żądlą, gdy czują się zagrożone
Ekskurs
Składniki trucizny i efekty
W jadzie osy znaleziono różne składniki, w tym histaminę i serotoninę, acetylocholinę i wolne aminokwasy, a także białka i enzymy. Podczas jednego użądlenia osy wstrzykują do organizmu od dwóch do dziesięciu mikrogramów jadu. Użądlenia os, szerszeni, trzmieli czy pszczół są niemal równie bolesne, ponieważ składają się z podobnych składników.
U zdrowych osób trucizna powoduje obrzęk i zaczerwienienie, które może być bolesne. Jednak objawy znikają po krótkim czasie. Głównymi alergenami są różne enzymy, które u osób uczulonych powodują niebezpieczne reakcje organizmu.
Rozwój
Osa zwyczajna jest również znana jako osa ziemna ze względu na swój sposób życia. Najlepiej jest, jeśli gniazdo os buduje się pod ziemią, a zwierzęta osiedlają się również w ciemnych zakątkach i chronionych niszach na strychach, w skrzynkach okiennych lub stodołach.
Budynek gniazda
Królowa rozpoczyna budowę gniazda od połowy kwietnia. Z zwietrzałego drewna i gnijących pni zbiera włókna drzewne, które przeżuwa na lepką masę. Materiał ten nadaje gnieździe os jasnobeżowy kolor. Gniazdo najlepiej budować w ciemnym i chronionym miejscu. Często wykorzystuje się porzucone podziemne nory myszy i kretów. W miarę wzrostu kolonii wykopywane są dodatkowe podziemne tunele i rozbudowywane jest gniazdo.
Budynek gniazda:
- Sześć dodatkowych komórek zbudowanych jest wokół centralnej komórki lęgowej
- wisi do góry nogami na suficie jaskini
- otoczony kulistą osłoną gniazda
Założenie państwa
Po ukończeniu budowy królowa składa jajo w każdej komórce lęgowej. Krótko przed złożeniem jaj następuje zapłodnienie nasionami, które przechowuje od krycia jesienią ubiegłego roku. W tym czasie królowa jest jeszcze sama i musi opiekować się potomstwem oraz szukać pożywienia. Kiedy wykluwają się larwy, karmi je miazgą owadów. Larwy wydzielają kroplę płynu bogatego w cukier, który służy jako pokarm dla królowej.
Rozwój larwalny
Na krótko przed przepoczwarzeniem larwy całkowicie się opróżniają, po raz pierwszy uwalniając odchody. Zapobiegnie to zabrudzeniu gniazda i gniciu odchodów. Królowe wydzielają feromony, które wpływają na rozwój larw. Na początku lata wyłaniają się z nich bezpłodne robotnice, które przejmują zadania wykonywane wcześniej przez królową. Królowa jest wówczas odpowiedzialna za reprodukcję.
Rozwój państwa
W miesiącach letnich gniazdo stale rośnie. W optymalnych warunkach państwo może pomieścić od 3000 do 4000 osób. Maksymalny rozmiar osiąga się, gdy późnym latem wykluwają się nowe, dojrzałe płciowo zwierzęta. Królowa zmniejsza wydzielanie feromonów, w wyniku czego powstają nowe młode królowe. Larwy rozwijają się w specjalnych komórkach czerwiowych, które są nieco większe niż konwencjonalne komory. Z niezapłodnionych jaj wykluwają się samce. Przez pozostałą część roku nie są tworzeni nowi pracownicy, a liczba osób gwałtownie spada.
Kilka tysięcy os żyje w gnieździe os
Zimowanie
Samce bardzo szybko opuszczają gniazdo w poszukiwaniu samic z innych stanów, które mogłyby się kojarzyć. Giną wkrótce po kryciu. Stara królowa również umiera późną jesienią, powodując całkowite załamanie jej stanu. Pracownicy nie mają już pracy i stają się bezdomni. Giną, gdy nadchodzi zimno, podczas gdy młode królowe wycofują się do osłoniętych kwater zimowych. Tutaj zapadają w stan hibernacji do następnej wiosny.
Tutaj zimują młode królowe:
- spróchniałe drewno
- pod korą i mchem
- w chronionych jamach
Ochrona przyrody
Jak wszystkie dzikie zwierzęta, osa zwyczajna podlega federalnej ustawie o ochronie przyrody. Zgodnie z § 39 ust. nr 1 zabrania się łapania, ranienia lub zabijania zwierząt bez szczególnego powodu. Stan ochrony dotyczy także miejsc lęgowych. Choć osy nie podlegają szczególnej ochronie jak trzmiele, dzikie pszczoły i szerszenie, nie należy bez powodu usuwać ani niszczyć gniazda. Ekspert może ocenić, czy istnieją wystarczające powody do usunięcia lub przeniesienia.
Wskazówka
Lepiej zatrudnić specjalistę do usunięcia gniazda. W przeciwnym razie ryzykujesz karą grzywny, która w większości krajów związkowych wynosi 5000 euro.
Osy w ogrodzie
Jeśli osy wybrały Twój ogród, możesz cieszyć się z przydatnych pomocników. Osy są lepsze niż ich reputacja. Przestrzegaj kilku zasad, aby niepotrzebnie nie narażać się na niebezpieczeństwo i móc spokojnie żyć z owadami.
Przydatne
Osy pełnią ważne funkcje w ekosystemie, ponieważ kontrolują populacje irytujących komarów, bzyków i szkodników roślin, takich jak mszyce. Owady są uważane za zabójców owadów, ponieważ muszą wychwytywać duże ilości białek, aby wyhodować larwy. Osy łapią około 500 do 2000 gramów owadów dziennie. Czasami osy można zaobserwować także na martwych zwierzętach, z których zbierają mięso. W ten sposób osy zapewniają szybsze wykorzystanie padliny.
Korzyści ekologiczne osy niemieckiej:
- Dostawca żywności: dla ptaków i ryjówek
- Destruent: przyspiesza rozkład martwych drzew
- Zwalczanie szkodników: w lesie i ogrodzie
Pokojowe współistnienie
Zaznacz osom niezakłócone miejsce w ogrodzie, wystarczająco daleko od stolika do kawy. Zapewnij osom alternatywne kwatery. Jeśli w przyrodzie nie mogą znaleźć odpowiednich możliwości założenia gniazda, zwierzęta osiedlają się w altankach i skrzynkach z roletami. Prosta drewniana skrzynka z otworami wejściowymi zapewnia osom bezpieczne schronienie. Umieść to w zacisznym zakątku ogrodu.
Jak zbudować prosty hotel dla owadów:
- Podstawa: Blok z twardego drewna
- Przetwarzanie: przekładnie wiertnicze różnymi wiertłami
- Zawieszenie: słoneczne miejsce
Wskazówka
Jeśli użądliła Cię osa, powinieneś zmienić ubranie. Może to mieć zapach feromonów alarmowych os i wywołać kolejny atak.
Często zadawane pytania
Czy osa zwyczajna może użądlić wiele razy?
Osy mają specjalną strukturę żądła, która pozwala im na wielokrotne żądło. Podczas gdy pszczoły mają kolce na pochwach żądeł, powierzchnia pochewki żądła osy jest gładka. To pozwala jej ponownie wyciągnąć żądło ze skóry. Ułatwiają to również mięśnie znajdujące się u podstawy kręgosłupa i mocno zakotwiczające go w ciele. Odruch użądlenia jest nadal obecny nawet u zwierząt, które właśnie padły lub zostały pocięte, więc nadal mogą żądlić.
Co zrobić z gniazdem os?
Jeśli nie ma bezpośredniego zagrożenia, możesz zostawić naturę samą sobie. Kolonia os wymiera jesienią, a zimujące młode królowe nie korzystają już więcej ze starego gniazda. Można to usunąć zimą, gdy nie ma już w nim os. Jeśli istnieje bezpośrednie zagrożenie ze strony gniazda os, możesz skontaktować się ze specjalistą. NABU i LBV to pierwsze punkty kontaktowe, w których można uzyskać pomoc. Istnieją także specjalni doradcy ds. os.
Jak odstraszyć osy?
Upewnij się, że w ogrodzie nie pozostały żadne opadłe owoce. Osy są do niego magicznie przyciągane. Zbierz owoce wcześnie. Unikaj także ciemnych ubrań, ponieważ stanowią one potencjalnego drapieżnika dla os i zachęcają je do ataku.
Bogate w gatunki łąki kwietne przyciągają także osy. Zamiast kosić cały trawnik, powinieneś uporządkować swój ogród. Zostaw pas dzikich roślin i skoś tylko część trawnika. Kwiatowa ramka powinna znajdować się w miejscu oddalonym od tarasu, balkonu lub innych miejsc do siedzenia.
Jak niebezpieczne jest użądlenie osy?
Chociaż wiele osób boi się użądlenia osy, nie jest ono bardziej niebezpieczne niż użądlenie pszczoły lub trzmiela. Komponenty są bardzo podobne. Osa wstrzykuje od dwóch do dziesięciu mikrogramów jadu na jedno użądlenie. U większości ludzi zaczerwienione miejsce ukąszenia puchnie, co może powodować ból i swędzenie. Objawy automatycznie ustępują po kilku godzinach. Kiedy u człowieka wystąpi reakcja alergiczna, mogą wystąpić objawy zagrażające życiu. Reakcje te są wywoływane przez różne enzymy zawarte w jadzie osy.
Co pomaga na użądlenie osy?
Ochłodź ukąszenie lodem lub okładką chłodzącą, aby złagodzić ból i złagodzić swędzenie. Cebula to sprawdzony sposób na użądlenia os. Sok chłodzi i jednocześnie działa przeciwzapalnie. Możesz także zneutralizować truciznę, nakładając okład z zimnego octu na miejsce użądlenia.
